Thưa ông, sau những năm tháng lăn lộn làm phim tài liệu thời chống Mỹ cứu nước, giờ đây kỷ niệm sâu sắc nhất đối với ông là chiến dịch nào?
Cho đến bây giờ tôi vẫn nhớ như in những tháng ngày đi làm phim ở mặt trận Quảng Trị năm 1972. Bộ phim chúng tôi làm khi đó mang tên "Năm 1972 lịch sử”. Đây là một đợt làm phim kéo dài gần 1 năm. Tham gia đoàn làm phim khi đó có gần 30 người, số thương vong lên đến 8 người, 4 người chết, 4 người bị thương, trong đó có liệt sỹ Lê Văn Bằng - người đã cùng chúng tôi làm bộ phim "Người Hàm Rồng” giành được nhiều giải thưởng cao trong và ngoài nước năm 1967.
Khi ấy, chiến trường Quảng Trị vô cùng khốc liệt, chiến sĩ xông trận đã chuẩn bị tinh thần ra đi không trở về. Như vậy, ngoài vai trò như một người ra trận, đoàn làm phim còn có một nhiệm vụ nặng nề hơn là ghi lại được những thước phim quý báu phản ánh tinh thần quả cảm của quân và dân ta?
Đúng, thử thách to lớn đối với tôi không chỉ là vượt khó khăn, gian khổ, chịu đựng tổn thất, hy sinh mà là phải hoàn thành một bộ phim ngang tầm với chiến công và sự hy sinh vô cùng to lớn của quân và dân ta ở Quảng Trị, trong đó có cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị 81 ngày đêm hết sức khốc liệt. Để đáp ứng được các yêu cầu đó, chúng tôi phải tìm cách mở rộng địa bàn, đặt cuộc chiến đấu ở Quảng Trị vào thế trận tiến công chiến lược của cả nước đánh cho Mỹ cút khỏi Việt Nam năm 1972. Bộ phim "Năm 1972 lịch sử” hình thành và sau đó được hoàn thành là lời giải đáp chính xác của chúng tôi sau một năm vật lộn với câu hỏi vô cùng khó khăn ở mặt trận Quảng Trị.
Phải tiễn biệt những đồng đội nằm xuống trong quá trình thực hiện bộ phim tài liệu "Năm 1972 lịch sử”, ông có thể chia sẻ những cảm xúc của mình về ngày ấy và bây giờ được không?
Chúng tôi đã gặp vô vàn những khó khăn khi thực hiện bộ phim này. Tinh thần anh dũng của các đồng đội đã ngã xuống như tiếp thêm sức mạnh để tôi và kíp làm phim hoàn thành nhiệm vụ. Khi ấy tôi cũng xác định quyết tâm làm xong bộ phim để có thể vinh danh các liệt sỹ. Trong phần giới thiệu phim, chúng tôi đã cho chạy dòng chữ "Tưởng nhớ 5 anh em quay phim đã hy sinh trong năm 1972 lịch sử”. Các liệt sỹ này ngoài 3 anh: Lê Văn Bằng, Lê Viết Thế, Nguyễn Như Dũng hy sinh ở Quảng Trị, còn có thêm anh Phan Cam hy sinh ở mặt trận Lộc Ninh (Đông Nam Bộ) và anh Nông Văn Tư hy sinh ở trận địa pháo cao xạ thành phố Vinh (Nghệ An).
Vì thế có thể coi bộ phim "Năm 1972 lịch sử” mà tôi đã hoàn thành trước sự ngạc nhiên của nhiều đồng nghiệp và được đánh giá cao trong lĩnh vực phim tài liệu chính luận, lịch sử, chính là nén tâm hương của tôi thắp lên để mãi mãi tưởng nhớ không chỉ 5 liệt sỹ quay phim quân đội đã hy sinh trong năm 1972, mà còn là sự tri ân đối với quân dân cả nước đã chiến đấu quên mình vì sự nghiệp bảo vệ, thống nhất, toàn vẹn đất nước…
Xin cảm ơn ông!
Đức Hiệp (thực hiện)